Beeldbuistechnologie

Beeldbuistechnologie verwijst naar de technologie achter beeldbuizen (CRT’s), die lange tijd de belangrijkste manier was om beelden weer te geven in televisies en computermonitoren. Een beeldbuis is een glazen vacuümbuis waarin elektronenstralen worden geproduceerd en gericht op een fluorescerende laag aan de binnenzijde van het scherm. Bij kleurtoepassingen bestaan drie elektronenkanalen—rood, groen en blauw—die via een shadow mask of aperture grille samen het beeld vormen.

De werking berust op een elektronenkanon dat een gefocuste stroom elektronen genereert. Deze elektronenstraal wordt door magnetische deflectiespoelen langs het scherm geleid, zodat elk punt kan worden belicht. Wanneer elektronen op de fosforlaag vallen, licht deze op en ontstaat het beeld. Bij kleurtoepassingen zorgen drie kanalen en een interne kleurstructuur voor de juiste combinatie van rood, groen en blauw.

Belangrijke onderdelen zijn de glasbuis, het elektronenkanon, de deflectiespoelen, de focus- en hoogspanningscomponenten en de fosforlaag. In kleurmodellen zorgen een shadow mask of aperture grille voor de juiste kleuroriëntatie.

Historisch gezien waren beeldbuizen decennialang de standaard voor televisie en computerbeeld. In de loop van de tweede helft van de 20e eeuw werd kleur-CRT wijdverspreid en domineerde de technologie in consumentenapparatuur tot het begin van de 21e eeuw, toen LCD-, LED- en OLED-schermen de overhand kregen. Beeldbuizen blijven echter in gebruik in sommige professionele toepassingen zoals oscilloscopen en in medische beeldvorming, en worden mede om retro-technologische redenen nog geproduceerd en verzameld.

Voordelen en nadelen: CRT’s bieden doorgaans goede kleurweergave en brede kijkhoeken, maar zijn zwaar en onhandig, verbruiken meer energie en vereisen zorg bij afvalverwerking vanwege glas en fosfor. Burn-in is mogelijk bij statische beelden.