Antidotische

Antidotische is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat betrekking heeft op antidoten en antidotische therapie. Het wordt gebruikt om middelen of maatregelen aan te duiden die de effecten van gifstoffen, vergiften of overdoses tegenwerken. In de geneeskunde verwijst antidotisch naar behandelingen die toxische effecten neutraliseren, blokkeren of omkeren. Werking kan bestaan uit binding met het toxine, antagonisme van een receptor, omkering van biochemische veranderingen, of versnelde eliminatie uit het lichaam. Antidotische therapie vereist meestal identificatie van de giftige stof, inschatting van de klinische toestand en tijd sinds blootstelling; niet alle toxinen hebben een antidoot, en vaak blijft aanvullende ondersteuning noodzakelijk.

In de praktijk wordt antidotische behandeling toegepast bij vergiftigingen waar een specifieke antidoot beschikbaar is. Voorbeelden zijn naloxon bij opioïde intoxicatie, atropine en pralingoxime bij organofosfaattoxiciteit, hydroxocobalamine bij cyanidevergiftiging, fomepizol bij methanol- of ethyleenglycolontoxicatie, N-acetylcysteïne bij acetaminofenvergiftiging, calciumdisodiumedta of dimercaprol bij zware metalen, protamine bij heparine-overdosering en vitamine K bij warfarine-overdosis. Sommige antidoten worden met voorzichtigheid gebruikt vanwege risico’s of beperkte toepassing. De keuze voor antidotische therapie hangt af van de aard van het toxine, de klinische toestand en tijd tot blootstelling.

Antidotische therapie maakt deel uit van toxicologie en farmacologie en kan zowel in menselijke als veterinaire geneeskunde voorkomen.