ééncompartiment

Ééncompartiment, meestal aangeduid als één-compartimentmodel, is een basismodel in de farmacokinetiek dat het lichaam beschouwt als een enkel homogeen en goed gemengd compartiment waarin een geneesmiddel zich snel verdeelt en waarin eliminatie uit dit compartiment plaatsvindt.

De kernveronderstellingen zijn dat het hele lichaam als één compartiment fungeert, verdeling van het geneesmiddel binnen dit compartiment snel plaatsvindt en eliminatie volgens een eerste-orde kinetiek gebeurt. In dit model is de hoeveelheid geneesmiddel A in het lichaam gerelateerd aan de plasmaspiegel via A(t) en de volume van distributie V (ook wel het apparent volume of distribution genoemd). De eliminatie volgt dA/dt = -k A, waarbij k de elimina-kracht is en k = CL/V met CL als clearance. De plasma-concentratie is C(t) = A(t)/V. Bij een intraveneuze bolusdose D geldt A0 = D en C(t) = (D/V) e^{-k t}. Bij een constante infuusstroom R0 geldt tijdens de infusie C(t) = (R0/CL)(1 - e^{-k t}); na beëindiging vervalt de concentratie weer mono-exponentieel met e^{-k t}.

Toepassing van het één-compartimentmodel is gebruikelijk bij geneesmiddelen waarbij verdeling snel plaatsvindt of wanneer meetmomenten ruime tijdsintervallen bestrijken. Het model biedt eenvoudige deterministische relaties tussen dosis, tijd, concentratie, clearance en het volume van distributie en dient vaak als uitgangspunt in farmacokinetische analyse en dosisplanning.

Beperkingen zijn onder meer dat veel geneesmiddelen een traag distributeerbaar weefselpad kennen, waardoor twee- of multi-compartimentmodellen beter passen. Het één-compartimentmodel kan onnauwkeurig zijn voor moleculen met langzamere weefseldistributie, hoge binding aan weefsels of afwijkende eliminatieroutes. Het blijft echter een fundament van basale farmacokinetische concepten.