zuurstofafhankelijke

Zuurstofafhankelijke is een bijvoeglijk naamwoord dat in de wetenschappelijke taal wordt gebruikt om aan te geven dat iets afhankelijk is van moleculair zuurstof om te functioneren. Het kan betrekking hebben op processen, weefsels, organismen of enzymen die zuurstof nodig hebben.

In de biologie en biochemie verwijst het vaak naar aerobe ademhaling, waarbij ATP wordt geproduceerd via oxidatieve fosforylatie in de mitochondriën. Hierbij dient zuurstof als uiteindelijke elektronacceptor in de elektronentransportketen. Bij afwezigheid van zuurstof schakelen cellen meestal over op anaerobe glycolyse, wat leidt tot minder ATP-productie en mogelijk lactaatvorming bij mensen.

Wat enzymatische stappen betreft kunnen sommige enzymen zuurstofafhankelijk zijn. Voorbeelden zijn oxidasen en dioxygenasen die zuurstof gebruiken om substraten te oxidiseren of te hydroxyleren. Zuurstofafhankelijke enzymatische reacties zijn vaak cruciaal voor metabolische paden zoals de stofwisseling van koolhydraten, vetten en aminozuren.

Ecologisch en medisch gezien komen verschillende organismen voor met verschillende zuurstofbehoeften. In de microbiologie onderscheidt men bijvoorbeeld obligaat zuurstofafhankelijke organismen die zuurstof nodig hebben, van organismen die zonder zuurstof kunnen groeien of die zuurstof slechts dient als optionele factor. Het begrip zuurstofafhankelijkheid beïnvloedt ook klinische aspecten zoals weefselperfusie en de virulentie van bepaalde pathogenen.

Zie ook: aerobe ademhaling, anaerobe ademhaling, zuurstoftransport.