wortelvorm

Wortelvorm is in de linguïstiek de canonieke, basale vorm van een woord die als referentie dient bij afleiding en vervoeging. In het Nederlands sluit de wortelvorm vaak aan bij het lemma of de dictionary form die in woordenboeken wordt vermeld. De wortelvorm is daarmee de vorm waaraan alle inflecties en afleidingen worden teruggebracht.

Let op het verschil met stam en wortel in bredere zin. De wortelvorm is de referentievorm voor lexica en linguïstische analyses, terwijl de stam de vorm is die overblijft nadat affixen zijn verwijderd; klankveranderingen kunnen de relatie tussen wortelvorm en vervoegde vormen complex maken. In sommige talen komt de wortelvorm overeen met de infinitief bij werkwoorden, in andere talen met de enkelvoudsvorm van zelfstandige naamwoorden of met een andere basis.

Voorbeelden:

- Werkwoord: lopen heeft wortelvorm/lemma 'lopen' (infinitief); vervoegingen zoals 'ik loop', 'loopt', 'gelopen' verwijzen terug naar die wortelvorm.

- Zelfstandig naamwoord: 'boeken' heeft wortelvorm 'boek'; afgeleide vormen zoals meervoud verwijzen naar die basis.

- Bijvoeglijk naamwoord: 'groot' heeft wortelvorm 'groot'; comparatief en superlatief ('groter', 'grootst') zijn afleidingen vanuit die wortelvorm.

In computationele taalkunde en lexicografie wordt de wortelvorm vaak gebruikt bij lemmatization en stemming, zodat verschillende inflected forms als één lexeme kunnen worden verwerkt. Het concept is wijdvuldig toegepast in Nederlandse taalkunde en NLP; de exacte interpretatie kan per studie variëren.