weerleggende

Weerleggende is een term uit de retoriek en logica die verwijst naar wat bedoeld is om een stelling of argument te ontkrachten. Het is afgeleid van het werkwoord weerleggen, wat letterlijk “tegenbewijs leveren” betekent. In het dagelijkse en vakmatige taalgebruik verwijst het naar tegenargumenten of bewijzen die een eerdere bewering ondergraven.

Een weerleggende uitspraak kan feitelijk van aard zijn (bijvoorbeeld data of waarnemingen die een bewering tegengaan) of logisch van aard (een tegenredenering die de conclusie ondermijnt). In een betoog kan men kiezen voor directe weerlegging door feiten of studies aan te voeren die de oorspronkelijke stelling weerleggen, of voor een structurele weerlegging door aannames, methodologische tekortkomingen of implicaties van de redenering aan de orde te stellen.

Weerleggende argumenten spelen een centrale rol in wetenschappelijke communicatie, juridisch betwiste dossiers en publieke debatten, omdat ze helpen bij het evalueren van geldigheid en betrouwbaarheid van beweringen. Een duidelijke weerlegging vereist vaak aandacht voor zowel inhoud (feiten, data) als logica (logische fouten of ongefundeerde gevolgtrekkingen). In teksten kan men aangeven dat een bewering is weerlegd, of men kan een weerleggende argumentatie presenteren die aantoont waarom de oorspronkelijke conclusie onjuist of onvolledig is. Verwante termen zijn tegenargument, refutatie en weerlegging.