waarheids

Waarheid is de eigenschap van een bewering die overeenkomt met feiten of de werkelijkheid. In het Nederlands wordt het woord zowel in alledaagse taal als in formele discussies gebruikt. De vorm 'waarheids' verschijnt in samenstellingen zoals waarheidsvinding (de zoektocht naar de waarheid) en waarheidsclaims.

Filosofisch onderscheidt men verschillende theorieën over wat waarheid is. De correspondentie theorie zegt dat een uitspraak waar is wanneer zij afstemt op feiten in de wereld. De coherentie theorie noemt waarheid de mate van samenhang met een systeem van geloofsopvattingen. De pragmatische theorie kijkt naar het nut van een bewering in praktische situaties; deflationaire theorie beschouwt waarheid als een taalkundig fenomeen zonder extra inhoud.

In de praktijk spelen taal, perceptie en interpretatie een grote rol bij wat als waar wordt gezien. Relativisme versus realisme, modellering van kennis en de kwestie van bewijs zijn voortdurende onderwerpen. In de hedendaagse informatiecultuur zijn betrouwbaarheid en verificatie cruciaal, mede vanwege misinformatie en uiteenlopendenaratieve.

Waarheidsvinding is kern in wetenschap, recht en journalistiek. Wetenschappelijke methoden testen hypothesen aan waarnemingen; het recht hanteert bewijskracht; media streven naar accurate verslaggeving en transparantie. Ethisch wordt waarheid vaak verbonden met integriteit en eerlijkheid.

Historisch ligt het begrip waarheid in de westerse epistemologie, met een rijke Nederlandse traditie beïnvloed door denkers als Spinoza. Het blijft een centrale, maar omstreden waarde in wetenschap, recht en dagelijks denken.