voorbarig

Voorbarig is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat acties, uitspraken of conclusies beschrijft die te vroeg zijn gedaan of zonder voldoende onderbouwing zijn vastgesteld. Het wijst op een gebrek aan zorgvuldigheid of op het voortijdig trekken van een oordeel. Het heeft meestal een neutrale tot kritische bijklank en komt zowel in formeel als informeel taalgebruik voor.

Het woord wordt gebruikt bij verwijzing naar handelen of spreken dat meer tijd, feiten of evaluatie vereist had. Voorbeelden zijn een voorbarige conclusie na een enkele bron, of een voorbarig besluit op basis van beperkte informatie. In beide gevallen kan verdere verificatie of afweging nodig blijken voordat men tot definitieve uitspraken of acties overgaat.

Synoniemen en nuances hangen af van de context; veelgebruikte verwante termen zijn overhaast, ondoordacht en voortijdig. Tegenovergestelde termen zijn doordacht, zorgvuldig en grondig. Het woord kan zowel kritiek als voorzichtigheid uitdrukken, afhankelijk van de toon en de context.

Etymologie: de exacte oorsprong is niet altijd expliciet in basiswoordenboeken. Het woord wordt doorgaans gezien als een samenstelling van een voor-voorvoegsel en een achtervoegsel dat voorkomt in vergelijkbare bijvoeglijke woorden; de precieze wortels zijn historisch oud en weinig gedetailleerd gedocumenteerd.

Zie ook: overhaast, onbezonnen, voortijdig; antoniem: doordacht, zorgvuldig, grondig.