voegwoordzinsketens

Een voegwoordzinsketen is een zinsbouw in het Nederlands waarbij een hoofdzin wordt gevolgd door een reeks bijzinnen die elk beginnen met een onderschikkend voegwoord, zoals dat, omdat, wanneer, als of terwijl. In zo’n keten stapelen de clausules zich op in een insluitingslijn: de eerste bijzin geeft vaak een mening, gedachte of verklaring van de spreker weer, en elke volgende bijzin specificeert of herhaalt die inhoud. Het resultaat is een lange, samengevoegde structuur die vooral in geschreven taal voorkomt.

Syntaxis en structuur: bij elke bijzin staat de finiete werkwoord aan het eind van die bijzin. Een keten kan bestaan uit meerdere opeenvolgende bijzinnen: Ik geloof dat hij zegt dat hij morgen komt. Een tweede voorbeeld: Zij vermoedt dat hij misschien niet kan komen. In zo’n keten kan hetzelfde voegwoord meerdere keren voorkomen, of er kunnen verschillende voegwoorden worden gebruikt om verschillende inschattingen of subaspecten aan te geven.

Functie en stijl: voegwoordzinsketens worden gebruikt om (een) gedachte of bewering in stappen te rapporteren, of om verschillende lagen van redenering naast elkaar te plaatsen. Ze leveren nuance en détail, maar langer dan twee of drie niveaus kunnen de leesbaarheid ernstig bemoeilijken. In formele geschreven taal wordt vaak aangestuurd om ketens te beperken of in aparte zinnen te herformuleren om de helderheid te bevorderen. In gesproken taal komen ze ook voor, maar ze kunnen minder natuurlijk overkomen bij overmatige nesting.