vervoegingsregels

Vervoegingsregels is de verzameling regels die bepaalt hoe Nederlandse werkwoorden veranderen afhankelijk van tijd, persoon en getal. De meeste werkwoorden worden ondergebracht in drie hoofdgroepen: zwakke (regelmatige) werkwoorden, sterke (onregelmatige) werkwoorden en gemengde werkwoorden. Daarnaast spelen behulpwerkwoorden als hebben en zijn een belangrijke rol bij voltooid en samengestelde tijden.

In de tegenwoordige tijd worden regelmatige werkwoorden volgens een vast patroon vervoegd. Ik- vorm heeft meestal de stam zonder uitgang (ik werk). Voor de tweede en derde persoon enkelvoud komt vaak de uitgang -t bij (jij werkt, hij werkt). De overige vormen (wij, jullie, zij) gebruiken de stam zonder extra uitgang (wij werken, jullie werken, zij werken). Bij de spelling kan de stam klankregels volgen, bijvoorbeeld bij werkwoorden waarvan de stam eindigt op een stemloze consonant.

De verleden tijd kent bij zwakke werkwoorden de -te/-de vorm. De keuze tussen -te en -de wordt bepaald door de laatste klank van de stam (t kofschip-regel). De voltooide tijd van zwakke werkwoorden wordt gevormd met ge- + stam + -t/-d (gewerkt, gespeeld, gewoond). Sterke werkwoorden veranderen meestal de klinker in de verleden tijd en hebben een ander participium: lopen – liep – gelopen; gaan – ging – gegaan. Gemengde werkwoorden combineren kenmerken van beide groepen.

De voltooide tijd wordt vaak met hebben of zijn gevormd. Voorbeelden: ik heb gelopen, hij is gegaan. Zijn en hebben hebben onregelmatige vormen in de tegenwoordige tijd (ben/bent/is, heb/hebt/heeft) en irregulariteiten in verleden en participium.

Samengevat bieden deze regels structuur voor de vervoegingen van de meeste Nederlandse werkwoorden, met duidelijke patroontjes voor regulariteit en belangrijke uitzonderingen voor irregulariteit.