verstenen

Verstenen is een Nederlands werkwoord dat letterlijk “steen worden” betekent. Het wordt gebruikt voor zowel een concrete, natuurlijke verandering als een figuurlijke houdingsverandering. In de natuurwetenschappen verwijst het naar processen waarbij organisch materiaal door mineralisatie in steen verandert, een vorm van verstening of petrificatie. Voorbeelden daarvan zijn de vorming van fossiele houtsoorten en andere resten die door mineralen zijn vervangen en zo een stenen of half-geverstente staat bereiken. In de geologie en paleontologie is verstening een gangbaar begrip om het proces van fossilisering te beschrijven.

Etymologisch komt verstenen van het stamwoord steen met het prefix ver-, een veel voorkomende vergrotings- of transformatiemarkering in het Nederlands. De term wordt zowel in letterlijke als figuurlijke zin aangewend en heeft in het dagelijks taalgebruik een bredere betekenis gekregen dan alleen de geologische context.

Daarnaast wordt verstenen ook figuurlijk gebruikt. In beeldspraak kan het verwijzen naar een emotionele verharding of verstarring, bijvoorbeeld als iemand door een schokkende gebeurtenis als het ware “op someone’s heart” verstijft. In die zin betekent verstenen eerder een proces van verharding of koud worden dan een exacte fysisieke verandering.

Naamwoordelijk is verstening de bijbehorende term voor het proces van verstenen, en vaak wordt ook de bredere term petrificatie gebruikt in vaktaal. Verstenen blijft daardoor zowel een geologisch begrip als een figuurspraak die waarschuwt voor een afname van gevoeligheid of flexibiliteit.