vermijdbaarheid

Vermijdbaarheid verwijst naar de mate waarin schade aan een patiënt voorkomen had kunnen worden door tijdige, juiste en volgens de huidige kennis uitgevoerde zorg. Het begrip wordt vooral gebruikt in de context van patiëntveiligheid en kwaliteitsverbetering. Als een schadegebeurtenis voortkomt uit fouten in diagnose, behandeling, medicatie, communicatie of werkwijzen die volgens Richtlijnen en best practices vermeden hadden kunnen worden, spreekt men van vermijdbare schade; bij schade die ondanks de zorg waarschijnlijk niet voorkómen kon, spreekt men minder snel van vermijdbaarheid.

In de zorg wordt vermijdbaarheid vastgesteld bij incidenten en uitkomsten via retrospectieve beoordelingen door deskundigen. Doel is leren en verbeteren, niet beschuldigen. Methodes die daarbij worden gebruikt zijn onder meer root cause analysis, Failure Modes and Effects Analysis en audits. Ook worden hulpmiddelen zoals de Global Trigger Tool toegepast om mogelijke meldingen en schade te identificeren. De bepaling van vermijdbaarheid is afhankelijk van de context, beschikbare kennis en middelen, waardoor er geen universele criteria bestaan.

Er bestaat discussie over definities en meetbaarheid: beoordelingen zijn deels subjectief en kunnen variëren per setting en land, wat kan leiden tot over- of onderclassificatie van gebeurtenissen. Dit beïnvloedt rapportage, aansprakelijkheid en het leerproces uit incidenten. Het doel is het verbeteren van systemen en processen door lessen uit vermijdbare schade om te zetten in protocollen, training, kwaliteitsborging en een veiligheidsgerichte cultuur, zodat herhaling voorkomen wordt.

Voorbeelden zijn medicatiefouten, vertraagde diagnose of ziekenhuisinfecties die met betere protocollen en uitvoering vermeden hadden kunnen worden. Vermijdbaarheid blijft een centraal begrip in kwaliteits- en patiëntveiligheidsbeleid.