verkeerscapaciteit

Verkeerscapaciteit is de maximale hoeveelheid verkeer die een wegsegment of een verkeersnetwerk onder specifieke omstandigheden kan verwerken binnen een bepaalde periode, meestal uitgedrukt in voertuigen per uur. Het is een operationeel maximum dat afhankelijk is van factoren zoals wegontwerp, aantal rijstroken, kruispunten en verkeerslichten, verkeerstechnische regels, weersomstandigheden en incidenten.

Belangrijke bepalende factoren zijn onder meer de geometrie van de weg (zoals het aantal rijstroken en invoegmogelijkheden), de wijze waarop verkeer wordt geregeld (kruispunten, rotondes, rampmeters, verkeerslichten), de verkeerssamenstelling en rijgedrag, en de tijdstip- of weersafhankelijkheid. Over het algemeen heeft een snelweg een hogere capaciteitswaarde per rijstrook dan een stedelijke straat, terwijl knelpunten bij knippen en invoegingen de capaciteit aanzienlijk kunnen verlagen.

Verkeerscapaciteit wordt vaak onderscheiden van de vraag naar verkeer. Capaciteit is het maximale tempo waarmee verkeer onder de gegeven condities kan doorstromen; als de vraag dit maximum benadert of overschrijdt, treedt congestie op en kan de werkelijke doorstroming eronder lijden. Het fundamentele diagram van verkeer beschrijft de relatie tussen stromen (Q), snelheid (V) en dichtheid (K) en geeft aan waar de capaciteit bereikt wordt bij een kritische dichtheid.

Meetmethoden omvatten wegmetingen en tellingen, snelheidsgegevens, en kalibratie van macr- of microsimulatiemodellen. Capaciteitsanalyses informeren infrastructuurplanning, verkeersmanagement en beleidsmaatregelen zoals herontwerp van knelpunten, verkeersregelstrategieën en adaptieve signalering.

Belangrijke nuance is dat capaciteiten variëren over tijd en locatie en onder invloed staan van weersomstandigheden, incidenten en operationele aanpassingen; daarom zijn capaciteit en congestie vaak contextafhankelijke begrippen.