vergelijkingsgroepen

Vergelijkingsgroepen zijn in onderzoeksstudies de groepen die worden gebruikt om uitkomsten te vergelijken en zo het effect van een interventie te bepalen. In klinische onderzoeken is de meest voorkomende opzet een randomized controlled trial (RCT), waarbij deelnemers willekeurig worden toegewezen aan een behandelingsgroep of een vergelijkingsgroep, vaak een controle- of placebo‑groep. Andere ontwerpen omvatten niet‑willekeurige controlegroepen, gematchte groepen, historische controles en cross-over studies.

Het doel van vergelijking is om causale conclusies te trekken over de werking van een interventie. Belangrijke voorwaarden zijn dat de groepen vergelijkbaar zijn op relevante kenmerken bij aanvang en dat de toewijzing aan de groepen zo mogelijk onbewust gebeurt (randomisatie). Blindering en allocation concealment helpen bias te voorkomen. De keuze van de comparator hangt af van de situatie: placebo of standaardzorg kan dienen als referentiepunt, of een actieve comparator die een bestaande behandling vertegenwoordigt.

Analyse en interpretatie richten zich op het verschil in uitkomsten tussen de groepen, vaak uitgedrukt als effectgrootte met bijbehorende onzekerheid (bijv. vertrouwenintervallen). Bij RCTs is intention-to-treat‑analyse gangbaar om real-world effectiviteit te schatten. Transparante rapportage van follow-up, ontbrekende data en prespecificatie van uitkomsten is essentieel.

Beperkingen bestaan voornamelijk in niet‑randomiseerde ontwerpen, waar confounding en selectiebias kunnen beïnvloeden. Ethische overwegingen spelen ook een rol bij de keuze van de comparator, aangezien de groep die geen actieve behandeling ontvangt passende zorg of placebo dient te krijgen.