vectorbeheersing

Vectorbeheersing is het geheel van maatregelen gericht op het verminderen of voorkomen van de overdracht van ziekten die door vectoren worden overgedragen. Vectoren zijn organismen die pathogenen tussen mensen of dieren kunnen verspreiden, zoals muggen, teken en zandvlieg. Het begrip speelt een centrale rol in de volksgezondheid en infectieziektebestrijding. Het doel is de kans op ziekteoverdracht zo veel mogelijk te verkleinen en de blootstelling van de bevolking te verminderen.

Belangrijke onderdelen zijn bronbeheer (verwijderen of beheersen van stilstaand water en andere larvale omgevingen), chemische bestrijding van larven en volwassen vectoren, biologische bestrijding (bijvoorbeeld Bacillus thuringiensis israelensis, predatie door andere organismen), en, waar mogelijk, genetische benaderingen (zoals Steriele Insect Technique en onderzoeksprogramma’s met Wolbachia-geïnfecteerde populaties). Daarnaast blijven persoonlijke beschermingsmaatregelen, zoals het gebruik van insectenwerende middelen en bednetten, een belangrijke aanvulling. Interventies worden doorgaans gekozen en getimed binnen Integrated Vector Management (IVM): een holistische methode die lokale data, milieueffecten, kosteneffectiviteit en maatschappelijke draagvlak afweegt en samenwerking bevordert tussen gezondheidsdiensten, milieu-, water- en landbouwsectoren.

Uitdagingen zijn onder meer insectenresistentie tegen insecticiden, ongewenste ecologische effecten, klimaatverandering en verstedelijking, wat het patroon van vectoren kan veranderen. Succesvolle programma’s hangen af van surveillance, community-engagement en duurzame financiering.

Toepassingsgebieden zijn malaria- en denguecontrole in tropische en subtropische regio’s, en in gematigde gebieden aandacht voor vectoren die West-Nijlvirus of Lyme-borreliose kunnen overdragen.