unilateraal

Unilateraal is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat aangeeft dat iets wordt uitgevoerd door één partij of op één zijde betrekking heeft. Het beschrijft handelingen, besluiten of maatregelen die zonder instemming of deelname van anderen plaatsvinden. In het dagelijks taalgebruik wordt vaak gesproken van eenzijdige of unilaterale acties; beide termen zijn nauw verwant maar in formele context heeft unilateraal meestal de voorkeur.

Etymologie: het woord is afgeleid van uni- (een) en lateraal (zijkant), en is via het Frans of Engels in het Nederlands terechtgekomen. Het staat in contrast met bilateraal (door twee partijen) en multilateraal (door meerdere partijen).

In de internationale betrekkingen en het recht verwijst een unilateral act naar een handeling van een staat die juridisch bindend kan zijn zonder toestemming van andere staten. Voorbeelden zijn de bekendmaking van onafhankelijkheid, sancties of de opzegging of wijziging van verdragen. Zulke acties kunnen de internationale verhoudingen beïnvloeden en leiden tot wrijving of diplomatieke repercussies, maar blijven toegestaan onder het internationaal recht onder bepaalde voorwaarden.

In de geneeskunde en de biologie kan unilateraal ook verwijzen naar verschijnselen die zich aan één zijde van het lichaam voordoen, zoals unilateral gehoorverlies of unilateral ziekteverschijnselen. In de politiek en het beleid wordt het begrip unilateralisme gebruikt om een koers te beschrijven waarbij één staat of organisatie doelen nastreeft zonder uitgebreide samenwerking of verbindende afspraken met anderen.