uitgangsvragen

Uitgangsvragen zijn de initiële vragen die ten grondslag liggen aan een project, onderzoek of debat. Ze helpen de reikwijdte, doelen en aanpak vast te leggen en komen meestal voort uit een probleemsituatie, opdracht of interesse. Door de vragen vroegtijdig helder te krijgen, ontstaat richting voor wat wel en niet onderzocht of ontwikkeld zal worden.

In onderwijscontexten worden uitgangsvragen gebruikt om opdrachten en leerdoelen te definiëren. Ze helpen leerlingen te focussen, prioriteren en reflecteren op wat ze moeten weten en kunnen aan het einde van een traject. In onderzoeks- en ontwerpprojecten dienen ze als leidraad voor de formulering van hypothesen, data-collectie en evaluatiecriteria. Ze worden vaak ontwikkeld in samenspraak met stakeholders en kunnen tijdens het proces worden aangepast.

Kenmerken van goede uitgangsvragen zijn onder meer helderheid, haalbaarheid, relevantie en een zekere openheid die exploratie mogelijk maakt. Ze zijn meestal beperkt in aantal en kunnen open of juist gericht zijn op specifieke aspecten. Vaak worden ze geformuleerd volgens SMART-criteria of in ieder geval zodanig gecheckt dat ze meetbaar en toetsbaar zijn. Ze vormen daarmee de basis voor de latere probleemstelling en onderzoeksvragen.

Voorbeelden: een schoolproject over stadsvernieuwing: wat zijn de belangrijkste factoren die de leefbaarheid in de wijk beïnvloeden en welke rol speelt bewonersparticipatie bij verbetering? een ontwerpproject voor een energieneutraal huis: welke bouwmaterialen en systemen leveren de grootste CO2-reductie binnen het budget en welke belemmeringen bestaan er bij implementatie?

Zie ook: gerelateerde concepten zoals probleemanalyse, doelstellingen en onderzoeksvragen.