probleemstelling

Probleemstelling is een beknopte, heldere omschrijving van het probleem dat in een onderzoeks- of ontwerpproject moet worden opgelost. Het legt uit wie erbij betrokken is, wat het probleem is, waarom het relevant is en welke grenzen gelden. Een goede probleemstelling dient als kompas voor verdere fasen zoals het formuleren van doelstellingen, onderzoeksvragen en de keuze van methoden.

Belangrijke onderdelen zijn onder meer context en achtergrond, de kern van het probleem, de doelgroep of belanghebbenden, de doelstelling(en), de afbakening van de scope, randvoorwaarden en aannames, en criteria waaraan succes wordt afgemeten. Deze elementen helpen om het probleem concreet te maken en om verwarring of scope creep te voorkomen.

Het formuleren van een probleemstelling verloopt vaak in stappen: verkennen van aanleiding en context, identificeren van betrokkenen, samenvatten van het probleem in een duidelijke zin of vraag, expliciteren van doelen en succescriteria, en aangeven van afgrenzingen en veronderstellingen. Het proces sluit af met validatie door belanghebbenden en toetsing aan haalbaarheid en relevantie.

Relatie tot onderzoek en ontwerp: de probleemstelling geeft de beweegreden en richting aan het onderzoek of ontwerp en leidt tot specifieke onderzoeksvragen of ontwerpcriteria. Het onderscheid tussen probleemstelling en concrete onderzoeksvragen kan variëren, maar beide elementen moeten in lijn zijn.

Veelvoorkomende valkuilen zijn vagheid, een te brede of te smalle afbakening, onduidelijke doelen, ontbrekende succescriteria en een mismatch met beschikbare methoden. Een heldere probleemstelling vergemakkelijkt een doelmatig en verantwoorder onderzoeks- of ontwerpproces.

Voorbeeld: een bibliotheek merkt lange wachttijden bij de uitleenbalie. Probleemstelling: hoe kunnen de wachttijden met 30–40% verminderen binnen drie maanden zonder extra personeel, rekening houdend met huidige systemen.