transcendentie

Transcendentie is het begrip dat verwijst naar wat buiten de grenzen van de gewone ervaring en empirische waarneming ligt. Het beschrijft vaak een werkelijkheid die de menselijke kennis overstijgt of een verhouding tussen wat in de wereld aanwezig is en wat erbuiten ligt.

In de filosofie en theologie wordt transcendentie gebruikt om de relatie tussen het immanente en het transcendente te beschrijven: wat binnen de wereld aanwezig is en wat daarboven of erbuiten ligt. God kan in veel tradities als transcendent worden opgevat—buitengewoon en onafhankelijk van de schepping—maar er bestaan ook stromingen die transcendentie combineren met immanentie of die benadrukken hoe het goddelijke in de schepping aanwezig wordt.

In de wiskunde is transcendentie een specifieke eigenschap van getallen. Een getal is transcendent als het geen wortel is van een niet-nul polynoom met rationale coëfficiënten. Voorbeelden zijn pi en e, die geen algebraïsche getallen zijn. Deze eigenschap onderscheidt transcendente getallen van algebraïsche getallen.

Daarnaast wordt transcendentie in bredere zin gebruikt voor ervaringen die het individuelezelf overstijgen, zoals mystieke momenten of ervaringen van een groter geheel, en voor opvattingen of waarden die als ultimer of buiten praktische doeleinden worden gezien.