tolerantiegrenzen

Tolerantiegrenzen zijn de maximale afwijkingen ten opzichte van een nominale waarde waarin een product of een parameter nog als acceptabel geldt. Ze vormen het tolerantiegebied waarbinnen onderdelen functioneren zoals bedoeld en kunnen elkaar passgen of vervangen in een samenstelling.

Er bestaan verschillende soorten toleranties. Bij bilaterale toleranties ligt de afwijking symmetrisch rondom de nominale waarde (bijvoorbeeld 20,00 mm met ±0,05 mm). Bij unilaterale toleranties is de afwijking slechts aan één kant toegestaan (bijvoorbeeld +0,00/-0,05 mm). De grenzen zelf worden de boven- en ondergrens genoemd.

Het doel van tolerantiegrenzen is veiligheid, betrouwbaarheid en uitwisselbaarheid. In productie bepaalt het tolerantiebereik of een onderdeel past bij andere onderdelen, bijvoorbeeld een bout en een gat. Omwille van kosten en productie-inspanningen worden vaak realistische toleranties gekozen die nog steeds voldoende functionaliteit waarborgen. Meet- en inspectieprocedures controleren of gemeten waarden binnen de vastgestelde toleranties vallen; buiten de grens kan afkeur of herproductie volgen.

In statistische context kunnen tolerantiegrenzen grenzen zijn die een bepaald percentage van een population dekt met een gegeven betrouwbaarheid. Dit onderscheidt zich van de functionele toleranties voor productie, die primair betrekking hebben op geometrische en technische grenzen.

Standaarden en referenties zoals ISO 286 (toleranties en IT-klassen) en andere industriële normen in DIN en ASME borgen eenduidigheid bij het definiëren van tolerantiegrenzen. In contracten worden de gewenste toleranties expliciet vastgelegd om wederzijdse verwachtingen te waarborgen.