tijdsgewricht

Het tijdsgewricht, ook wel het temporomandibulair gewricht (TMJ) genoemd, is een synoviaal gewricht dat de onderkaak (mandibula) verbindt met het slaapbeen (os temporale) aan weerszijden van het hoofd. Het bestaat uit de mandibulaire condylus, de glenoïdale fossa van het slaapbeen, een fibrieel gewrichtskapsel en een tussenliggende gewrichtsdisc, die het gewricht in twee compartimenten verdeelt.

Het gewricht maakt twee hoofdbewegingen mogelijk: een rotationele beweging in het onderste compartiment (opening en sluiten van de mond) en een glijbeweging in het bovenste compartiment (vooruit- en terugschuiven van de onderkaak, en lateral bewegingen bij kauwen). De combinatie daarvan maakt spreken, kauwen en slikken mogelijk.

Het TMJ wordt gevoed en geïnnerveerd door takken van de nervus trigeminus, voornamelijk via de nervus auriculotemporalis. De kapselaccessoires en ligamenteuze structuren bieden stabiliteit; belangrijke ligamenten zijn onder meer het laterale ligament, alsook de anatomische samenhang met de kin en het schedeldak. De vascularisatie verloopt via entsprekende arteriën uit de a. maxillaris en aangrenzende vertakkingen.

Veelvoorkomende aandoeningen zijn temporomandibulaire disfuncties (TMD), gekenmerkt door pijn in de kaak, luisterbare keppende of klikgeluiden, beperkte mondopening en spierpijn rondom het gewricht. Risicofactoren omvatten bruxisme, malocclusie, trauma en stress. Behandeling is doorgaans conservatief: rust, zachte voeding, pijnstillers of NSAIDs, fysiotherapie, ontspanningsoefeningen en mogelijk een occlusaal spalkje. In aanhoudende of zware gevallen kunnen invasieve procedures zoals cairarthrocentese of arthroscopie overwogen worden, terwijl ingrepen aan het bot zelden nodig zijn.