tegenonderdeel

Een tegenonderdeel is een onderdeel in een mechanische of technische assemblage dat dient als het tegenstuk voor een ander onderdeel. Het is de partner waarmee een verbinding, passing of beweging wordt gerealiseerd en kan worden gezien als het complementaire of tegenovergestelde onderdeel in een set van onderdelen.

Het begrip wordt gebruikt bij ontwerp en fabricage, bij gereedschapsbouw, matrijsen, bevestigingssystemen en klemmen. Een tegenonderdeel heeft meestal een complementaire vorm, afmetingen en aansluitpunten die zorgen voor een correcte passing, grip of krachtoverdracht. In CAD- en tekeningen wordt het vaak aangeduid als het tegenstuk waarmee een onderdeel moet passen of scharnieren; de exacte benaming kan per vakgebied variëren.

Ontwerpkeuzes voor een tegenonderdeel zijn onder meer nauwkeurige afmetingen, passende toleranties, materiaalkeuze en geschikte oppervlaktebehandeling. Het tegenonderdeel moet geschikt zijn voor vervanging en onderhoud, en de keuze ervan beïnvloedt de betrouwbaarheid en levensduur van de gehele assemblage. In veel gevallen is het tegenonderdeel relatief identiek of symmetrisch ten opzichte van het partneronderdeel, zodat productie en assemblage eenvoudiger zijn.

Voorbeelden zijn een bout en moer in een bevestigingsverbinding, een klemblok dat tegen een werkstuk aanligt, of een matrijsplaat die samen met een kern het gewenste vormbeeld produceert. In veel systemen wordt het tegenonderdeel gezien als de partner die precies past bij het andere onderdeel, zodat de assemblage correct functioneert.

Etymologie en verwante termen: tegenonderdeel is afgeleid van tegen- (tegenover) en onderdeel (deel); in vaktaal wordt soms gesproken van ontmoetings- of tegenstuk of in het Engels wel van counterpart, afhankelijk van de context.