taalafhankelijkheden

Taalafhankelijkheden zijn de grammaticale relaties tussen woorden en zinsdelen die voortkomen uit de regels van een specifieke taal. Ze geven aan welke eenheden met elkaar verbonden zijn en welke functies ze vervullen in de zin, zoals onderwerp, predicaat, lijdend voorwerp en bijwoordelijke bepalingen. In dependency grammar worden deze relaties weergegeven als hoofden en afhankelijken, waarbij elk afhankelijk woord aan een hoofdelement hangt.

Binnen taalkunde onderscheiden we syntactische afhankelijkheden (welk woord is het hoofd en wie hangt eraan als onderwerp of object), morfologische afhankelijkheden (overeenkomst tussen bijvoorbeeld onderwerp en werkwoord) en semantische afhankelijkheden (valentie en subcategorisatiepatronen bepalen welke argumenten een woord vereist). Afhankelijkheden verschillen per taal in woordvolgorde, inflectie en door case-markering, en bepalen mede hoe zinnen worden geïnterpreteerd.

Voorbeelden in het Nederlands: "De kat eet de muis." Hier is "eet" het hoofdwerkwoord; "de kat" hangt als onderwerp aan "eet" en "de muis" hangt als direct object aan "eet." Een ander voorbeeld: "Het meisje geeft de jongen een boek." Het werkwoord "geeft" heeft drie afhankelijken: onderwerp ("meisje"), indirect object ("jongen") en direct object ("boek").

Toepassingen: in linguïstiek, onderwijs en natuurlijke taalverwerking worden afhankelijkheden gebruikt bij syntaxisanalyse en bij het bouwen van parsers die de betekenis van zinnen proberen te achterhalen.