stressgeïnduceerde

Stressgeïnduceerde is een bijvoeglijk naamwoord dat aangeeft dat een verschijnsel wordt veroorzaakt door stress. In het Nederlands wordt het meestal geplaatst vóór een zelfstandig naamwoord, bijvoorbeeld stressgeïnduceerde analgesie, stressgeïnduceerde mutagenese of stressgeïnduceerde cardiomyopathie. Het begrip wordt toegepast in diverse vakgebieden, zoals geneeskunde, psychologie en biologie, om aan te geven dat het mechanisme of de oorzaak samenhangt met stressoren zoals lichamelijke belasting, emotionele spanning of ziekte.

In de geneeskunde en biologie verwijst stressgeïnduceerde verschijnselen naar fysiologische of pathologische processen die worden geprikkeld door stress. Typische mechanismen omvatten activatie van de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as en het sympathische zenuwstelsel, met afgifte van cortisol, adrenaline en noradrenaline. Daarnaast kunnen ontstekingsreacties en epigenetische veranderingen optreden, wat bijdraagt aan de variabiliteit in individuele responsen.

Voorbeelden van stressgeïnduceerde fenomenen zijn onder meer stressgeïnduceerde cardiomyopathie (ook wel het takotsubo-syndroom), stressgeïnduceerde analgesie (een tijdelijke vermindering van pijn onder acute stress) en stressgeïnduceerde mutagenese bij micro-organismen, waarbij stressprikkels mutaties kunnen beïnvloeden. In de neurologie kan sprake zijn van stressgerelateerde veranderingen in synaptische plasticiteit en cognitieve functies, afhankelijk van aard en duur van de stress.

Het begrip is een descriptieve aanduiding voor een verband tussen stress en een verschijnsel en vereist doorgaans nadere studies om causaliteit en onderliggende mechanismen vast te stellen.