stipulatieve

stipulatieve (stipulatieve definitie) is in de logica, taalfilosofie en verwante vakgebieden een definitievorm waarbij een term een betekenis krijgt toegekend voor het doel van de discussie. De definitie is niet bedoeld om de bestaande of gebruikelijke betekenis van de term te beschrijven; ze zegt eerder hoe de term in de specifieke context zal worden gebruikt.

Een stipulatieve definitie creëert een afspraak voor het gesprek: de maker bepaalt wat de term in die discussie precies betekent. Die betekenis kan afwijken van wat mensen normaal onder die term verstaan. Het doel is helderheid en winnend debat möglich maken, niet om de historische of maatschappelijke opvattingen te rapporteren.

Voorbeelden zijn bijvoorbeeld: “Definieer ‘R’ als de verzameling van alle objecten die vandaag geobserveerd zijn.” of “Laat ‘geluk’ worden gedefinieerd als het gevoel van tevredenheid met een bepaalde situatie.” Zulke definities zijn bedoeld om discussies op gang te brengen of wiskundige of logicale analyses mogelijk te maken, en hoeven niet overeen te stemmen met alledaags taalgebruik.

Stipulatieve definities verschillen van beschrijvende (lexicale) definities, die proberen de huidige tastbare betekenis van een woord vast te leggen, en van theoretische of preciserende definities, die op verschillende doelen mikken. Kritisch blijven bij het gebruik van stipulatieve definities is belangrijk, omdat ze puur conventioneel en contextafhankelijk zijn. See also: definitie, taalfilosofie, logica.