steroïden

Steroïden zijn een groep organische verbindingen met een kenmerkende vier-ringstructuur. Ze komen voor als natuurlijke hormonen en als bouwstenen van cholesterol, en bestaan ook als synthetische afgeleiden. De belangrijkste groepen zijn corticosteroïden (glucocorticoïden en mineralocorticoïden), die onder meer de stofwisseling en ontstekingsreacties regelen, en geslachtssteroïden (androgenen, oestrogenen en progestagenen), die betrokken zijn bij seksuele ontwikkeling en reproductie. Daarnaast omvatten steroïden galzuren en andere biologische moleculen.

Anabole-androgene steroïden (AAS) zijn synthetische afgeleiden van testosteron met sterkere anabole effecten. Medisch worden ze gebruikt bij sommige hormoontekorten en ziektegerelateerd spierverlies, maar buiten medische indicatie worden ze vaak misbruikt om spiermassa en prestaties te verbeteren. In veel landen zijn AAS streng gereguleerd en verboden in sport.

Werking: Steroïden binden aan specifieke intracellulaire receptoren die als transcriptiefactoren in de celkern functioneren. Door veranderingen in genexpressie beïnvloeden ze metabolisme, groei, immuunfunctie en ontwikkeling. Ze zijn lipofiel en kunnen via verschillende routes worden toegediend; afhankelijk van de verbinding worden levermetabolisme en excretie variërend.

Bijwerkingen en risico's: langdurig gebruik van corticosteroïden kan onder meer gewichtstoename, osteoporose en infectierisico verhogen. Anabole steroïden kunnen leverbeschadiging, hormonale verstoringen, hart- en stemmingsproblemen veroorzaken en bij vrouwen tot virilisering leiden. Misbruik in sport brengt gezondheidsrisico’s en juridische consequenties met zich mee.

Regulering en context: steroïden vallen onder medische voorschriften en wetgeving in veel landen, met controles om misbruik en illegale verkoop te beperken. In sportorganisaties bestaan strikte anti-dopingregels en tests.