stemzetelverhouding

Stemzetelverhouding, or seat–vote ratio, is een begrip uit de politieke wetenschappen dat de relatie beschrijft tussen het aantal uitgebrachte stemmen en het aantal behaalde zetels in een verkiezingssysteem. Het geeft weer hoeveel stemmen gemiddeld nodig zijn om één zetel te verkrijgen.

Berekening en interpretatie: voor een specifieke partij is de stemzetelverhouding votes divided by seats. Voor het hele systeem is deze verhouding vaak berekend als het totaal aantal geldige stemmen gedeeld door het totaal aantal zetels in de gekozen vertegenwoordigende macht. Deze gemiddelde verhouding dient als indicatie van de efficiëntie waarmee stemmen worden omgezet in zetels. In een volledig proportioneel systeem zou de stemzetelverhouding voor partijen ongeveer gelijk zijn en dicht bij de systeemweergave liggen; in de praktijk leiden afrondingen, drempels, de grootte van districten en de toegepaste zeteltoekenningmethode tot afwijkingen.

Factoren en variatie: drempels (bijvoorbeeld 5%), de districtgrootte en de gebruikte zeteltoeweningsmethode (zoals D’Hondt of Sainte-Laguë) beïnvloeden de stemzetelverhouding. Systemen met grote districten of nationale lijsten hebben doorgaans een nauwere afspiegeling van stemmen en zetels, terwijl systemen met meervoudige districten of plurality-criteria grotere disproportionaliteit kunnen opleveren.

Beperkingen: de stemzetelverhouding is een gemiddeld maatstaf en verbergt mogelijk de specifieke verdeling van stemmen over partijen. Het wordt vaak gebruikt in combinatie met andere disproportionaliteitsmetingen, zoals de Gallagher-index, om de algehele proportionele verhouding te beoordelen.