sociaalverzekeringen

Sociaalverzekeringen is een verzamelnaam voor de wettelijk verplichte verzekeringsregelingen die inkomensbescherming en basis sociale zekerheid bieden aan inwoners en werknemers. Zij dekken risico’s als pensionering, arbeidsongeschiktheid, ziekte, werkloosheid en de dood van de kostwinner. Het doel is financiële zekerheid te bieden bij inkomenverlies en de sociale samenhang te bevorderen. De uitkeringen worden gefinancierd via premies en, afhankelijk van de regeling, overheidsmiddelen, en worden beheerd door publieke instanties.

In Nederland bestaan onder andere de Algemene Ouderdomswet (AOW), de Algemene Nabestaandenwet (ANW), de Werkloosheidswet (WW), de Ziektewet (ZW) en de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA). De uitvoeringsorganisaties UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen) verzorgen de arbeidsongeschiktheids-, ziekte- en werkloosheidsregelingen, terwijl de Sociale Verzekeringsbank (SVB) verantwoordelijk is voor onder meer AOW, ANW en de kinderbijslag. Zorgverzekeringswet (Zvw) zorgt voor de verplichte basiszorgverzekering via private zorgverzekeraars, met overheidssubsidies voor wie dit nodig heeft; deze verzekering is juridisch gezien onderdeel van het bredere systeem van sociale zekerheid maar administratief apart.

Het systeem is gebaseerd op solidariteit: werkenden dragen bij via premies die ook door werkgevers worden afgedragen, en de uitkeringen zijn vaak afhankelijk van dienstverband, verzekerde periode en wetgeving. Doel is zowel inkomensbescherming als re-integratie en arbeidsparticipatie te stimuleren.

Hoewel sociaalverzekeringen conceptueel vergelijkbaar bestaan in veel Europese landen, verschillen de opzet, de financiering en de exacte voorwaarden per land. In Nederland zijn de regelingen gestandaardiseerd en gestructureerd via UWV en SVB.