secrectie

Secrectie is het fysiologische proces waarbij cellen of klieren stoffen produceren en vrijgeven. De secreties kunnen verschillende rollen vervullen, zoals enzymatische hulp bij vertering, bescherming en smering van oppervlakken, of regulering van fysiologische processen in het hele lichaam. Secreties worden onderverdeeld in exocriene secretie, waarbij de stoffen via afvoergangen naar oppervlakken of lumina worden uitgescheiden, en endocriene secretie, waarbij hormonen direct in het bloed worden afgegeven.

Op cellulair niveau ontstaat secretie in secretaire cellen die eiwitten en andere moleculen maken in het ruwe endoplasmatisch reticulum, verder bewerken in het Golgi-apparaat en verpakken in secretievesikels. Secretie kan merocrien zijn (exocytose van vesikels zonder celverlies), apocrien (loslaten van een deel van het celmembraan samen met secretie), of holocrien (cel sterft af en laat producten vrij).

Veel exocriene klieren leveren hun secreties af via kliergangen naar oppervlakken zoals de mondholte (speeksel), de huid (zweet), of het maagdarmkanaal (maagsappen, pancreassap, gal). Endocriene klieren geven hormonen af aan de bloedbaan, waarmee regulatie van cel- en orgaanfuncties plaatsvindt. Mogelijke secreties zijn onder meer enzymen, slijm, water, elektrolyten en hormonen.

Secreties worden sterk gereguleerd door zenuwen en hormonen. Parasympathische prikkeling verhoogt vaak de secretie, terwijl verschillende hormonen de productiespecificiteit en -hoeveelheid moduleren. Lokale mediatoren en factoren als voedselinname passen secretoire output aan.

Stoornissen in secretoire functies kunnen leiden tot droge mond of overmatige secretie en hangen samen met auto-immune, genetische of metabole aandoeningen. Voorbeelden zijn cystische fibrose, Sjögren-syndroom en diabetes mellitus. Diagnostiek omvat secretievolumemeting, beeldvorming en functionele testen.