schildklierfunctie

Schildklierfunctie verwijst naar de werking van de schildklier en de hormonen die zij produceert: thyroxine (T4) en tri-iodothyronine (T3). Deze hormonen regelen het metabolisme, de warmteproductie, de groei en de ontwikkeling, met name bij kinderen. Een deel van T4 wordt in andere weefsels omgezet naar T3, de actievere vorm. De productie wordt geregeld via de hypothalamus en de hypofyse: TRH stimuleert de afgifte van TSH, wat de schildklier aanzet tot hormoonproductie. Dit proces werkt via negatieve terugkoppeling van vrije T4 en T3.

De belangrijkste test voor de schildklierfunctie is meestal het TSH-niveau in het bloed. Een verhoogd TSH wijst op een lage schildklierfunctie, een verlaagd TSH op een hoge functie. Vrije T4 geeft de hoeveelheid actief T4 weer; vrij T3 kan aanvullend gemeten worden. Bij verdenking op auto-immuun schildklierziekten kunnen antistoffen tegen de schildklier (zoals anti-TPO) worden bepaald. Bij knobbels of vergrote schildklier kunnen beeldvorming en verdere onderzoeken nodig zijn.

Veel voorkomende aandoeningen zijn hypothyreoïdie, hyperthyreoïdie en subklinische varianten. Hypothyreoïdie ontstaat als te weinig hormonen worden geproduceerd; klachten kunnen moeheid, gewichtstoename en koude intolerantie zijn. Hyperthyreoïdie is een overmatige productie met kenmerken als snelle hartslag, gewichtsverlies en warmtegevoel. Oorzaken zijn onder andere autoimmune aandoeningen zoals Hashimoto’s en Graves’ ziekte, evenals ontstekingen of knobbels.

Behandeling is afhankelijk van de aandoening. Hypothyreoïdie wordt meestal behandeld met levothyroxine, afgestemd op TSH-niveau en regelmatig gecontroleerd. Hyperthyreoïdie kan behandeld worden met antithyroid medicatie, bètablokkers voor symptomen, radioactief jodium of chirurgie. Zwangerschap vereist vaak aanpassing van de dosering en monitoring. Regelmatige follow-up en aandacht voor interacties met andere medicijnen zijn belangrijk.