ruuwheid

Ruwheid is de mate waarin een oppervlak afwijkt van een zo glad mogelijk vlak. Het omvat zowel microscopische als macroscopische onregelmatigheden, zoals groeven, korrelstructuur en textuur. Ruwheid kan zichtbaar zijn onder belichting en voelbaar bij aanraking, en beïnvloedt hoe een oppervlak reageert op wisselende omstandigheden zoals wrijving, smering en verbindingen.

De term is afgeleid van het Nederlandse woord ruw, met het achtervoegsel -heid om een abstracte eigenschap aan te duiden. In technische contexten verwijst ruwheid vooral naar oppervlaktekwaliteit bij productie en ontwerp.

Meettechnisch wordt ruwheid meestal gekwantificeerd met oppervlakteparameters. Veelgebruikte meetwaarden zijn Ra, de arithmetische gemiddelde afwijking van de hoogte, en Rz, de maximale piek-dalafstand over een bepaalde lengte. Metingen gebeuren met profilometers of optische oppervlakte-scanners. De waarden variëren sterk per materiaal en bewerkingsproces, van zeer glad tot grof.

Toepassingsgebieden zijn onder meer engineering, productie en design. In engineering beïnvloedt ruwheid factoren zoals wrijving, slijtage, afdichting en contactkrachten. In architectuur en interieurdesign draagt de textuur van oppervlakken bij aan esthetiek en tactiele beleving. In de kunst en ambacht kan ruwe oppervlakte textuur een expliciete keuze of een resultaat van verwerking zijn.

Invloedrijke aspecten zijn onder andere materiaalkeuze, productieproces en randvoorwaarden van de toepassing. Een lagere ruwheid kan leiden tot betere afdichtingen en lagere slijtage, terwijl juist hogere ruwheid grip, warmteafvoer of esthetische karakter kan versterken.

Zie ook: oppervlaktewerking, textuur, wrijving, profilometrie.