representativiteitsrisicos

Representativiteitsrisico is het risico dat conclusies, estimaties of beslissingen die zijn gebaseerd op een steekproef of specifieke dataset niet de kenmerken van de gehele populatie weerspiegelen. Het kan leiden tot vertekende of onjuiste inzichten als de steekproef niet representatief is voor de doelgroep, bijvoorbeeld door selectiebias, nonresponse, tijdsafhankelijke veranderingen of meetfouten.

Oorzaken van representativiteitsrisico zijn onder meer niet-willekeurige selectie van waarnemingen, ondervertegenwoordiging van subgroepen, responsbias bij enquêtes, verontschuldigingen door verouderde of onvolledige frames, en inconsistent gebruik van meetinstrumenten of definities. Ook veranderingen in de populatie over de tijd kunnen het beeld scheef trekken als de data niet actueel zijn.

Veelvoorkomende voorbeelden zijn een opiniepeiling die vooral respondenten uit een specifieke regio bereikt, een auditsteekproef die uitgaven van een bepaald type transacties overschat of onderschat, of een klinische studie die deelnemers uit een bepaalde leeftijdsgroep oververtegenwoordigt. In elk geval kan het ontbreken van representativiteit leiden tot verkeerde conclusies en mogelijk slechte beslissingen.

Beheersmaatregelen richten zich op een betere steekproeftaking en datarepresentatie. Voorbeelden zijn het ontwerpen van random of stratified sampling, het vergroten van de steekproefomvang, het wegen van waarnemingen om onder- of oververtegenwoordiging te corrigeren, en het toepassen van imputatie- of validatietechnieken. Ook het kritisch toetsen van de representativiteit van de gegevens en transparante rapportage hierover zijn essentieel. Representativiteitsrisico staat in relatie tot steekproeffout, biased sampling en datakwaliteit.