rechtschapenheid

Rechtschapenheid is een juridisch begrip dat verwijst naar de status van het bezitten van rechten en plichten onder de wet. Het geeft aan wie als rechtssubject kan optreden in rechtsverhoudingen, zoals het aangaan van contracten, het bezitten van eigendom en het ondergaan van verplichtingen.

In de moderne rechtspraak wordt meestal gesproken van natuurlijke personen en rechtspersonen als dragers van rechtschapenheid. Natuurlijke personen verwerven rechtschapenheid bij de geboorte en behouden die tot hun overlijden. Rechtspersonen, zoals bedrijven of verenigingen, verkrijgen rechtschapenheid door oprichting en registratie en kunnen op eigen naam rechten bezitten, schulden aangaan en procederen. De wijze waarop zij kunnen handelen, wordt mede bepaald door handelingsbekwaamheid: minderjarigen of personen met beperkte rechtsbekwaamheid handelen meestal via vertegenwoordigers of met toestemming; voor rechtspersonen geschiedt vertegenwoordiging via organen zoals bestuurders.

In hedendaags Nederlands recht wordt rechtschapenheid vaak vervangen of gepreciseerd door het begrip rechtspersoonlijkheid. Desondanks blijft het kernidee bestaan: het bestaan van een rechtssubject met eigen rechten en verplichtingen, waardoor men aansprakelijk kan worden gehouden en juridische relaties kan aangaan. Het begrip vormt de basis van het onderscheid tussen wie in juridische zin kan optreden en wie daartoe in beperkte mate of onder vertegenwoordiging bevoegd is.