rechtenmetadata

Rechtenmetadata verwijst naar metadata die de rechten beschrijven die verbonden zijn aan een digitaal object, zoals eigendom, licenties en toestemmingen. Het wordt gebruikt in bibliotheken, archieven, musea en digitale repositories om vast te leggen wie het materiaal mag gebruiken en onder welke voorwaarden.

Typische inhoud omvat de houder van de rechten, het licentietype (bijv. Creative Commons-licenties, CC0, of “All rights reserved”), welke handelingen zijn toegestaan (hergebruik, bewerking, herverdeling), eventuele beperkingen (geen commercieel gebruik, geen afgeleide werken), de jurisdictie waarin de licentie geldt, de duur en de vereisten voor attributie.

Rechtenmetadata kan worden gecodeerd volgens normen zoals Dublin Core, METS, PREMIS, XMP of schema.org en kan zowel in het digitale bestand (bijv. XMP in afbeeldingen) als in de opslag- of catalogusmetadata van de repository voorkomen.

Doel is zowel machineleesbaar rights management als menselijke uitleg aan gebruikers. Het ondersteunt processen voor rechtencontrole, licentie-onderhandeling en risicobeoordeling bij openbaarmaking of hergebruik van materiaal.

Uitdagingen zijn onder meer het bijhouden van actuele licenties, het koppelen van rechten aan de juiste houder, complexiteiten bij samengestelde werken en het waarborgen van duidelijke licentievoorwaarden voor wederzijdse stappen. Best practices omvatten het opnemen van zowel begrijpelijke tekst als machineleesbare formaten, het opnemen van licentie-URI, en het documenteren van provenance en versie van de rechteninformatie.