openbaarmaking

Openbaarmaking is het proces waarbij informatie beschikbaar wordt gesteld aan het brede publiek. Het doel is transparantie en verantwoording van overheids- en publieke instellingen, maar ook van bedrijven en organisaties met een publiek belang. In de juridische context verwijst openbaarmaking vaak naar het beschikbaar stellen van documenten en informatie door openbare lichamen aan burgers, media en bedrijven.

In de Nederlandse wetgeving is de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) een centrale regeling. Deze wet bepaalt dat informatie die berust bij publieke organen in beginsel openbaar is, tenzij een wettelijke uitzondering geldt. Uitzonderingen betreffen onder meer privacy, handels- en bedrijfsgeheimen, staatsveiligheid, lopende onderzoeken en interne besluiten die niet openbaar horen te zijn. Er is vaak de mogelijkheid tot gedeeltelijke openbaarmaking door redactie.

Een openbaarmaking vindt doorgaans op verzoek plaats: burgers kunnen via de Wob informatie opvragen. De betreffende instantie moet binnen een termijn beslissen—veelal een termijn van enkele weken tot maanden—en kan informatie geheel of gedeeltelijk vrijgeven, weigeren of aangeven dat geen passende informatie aanwezig is. Indien het verzoek wordt geweigerd, kan meestal bezwaar en beroep worden aangetekend bij een hoger bestuursorgaan of rechter.

Naast de Wob bestaan er andere regelingen voor openbaarmaking, zoals open data-initiatieven en publicatieverplichtingen op grond van specifieke wetten (bijvoorbeeld financiële verslaggeving of jaarverslagen van overheidsinstellingen). Openbaarmaking kan ook plaatsvinden op verzoek of uit eigen beweging, bijvoorbeeld via persvoorlichting, beleidsrapporten, of besluiten op openbare websites.