pupilverwijding

Pupilverwijding is de toename van de pupilomvang, de ronde opening in de iris waardoor meer of minder licht het oog kan bereiken. De vergroting kan fysiologisch plaatsvinden als reactie op weinig licht of op spanning en opwinding, maar kan ook opzettelijk worden veroorzaakt met medicatie (mydriasis) of bij bepaalde oogziekten. In het dagelijks spreken wordt vaak gesproken van pupilverwijding wanneer de pupil groter is dan normaal bij bepaald licht.

Het uiteindelijke pupilformaat wordt bepaald door twee soorten spierweefsel in de iris: de sfincter pupillae, die de pupil kleiner maakt onder invloed van de parasympathische zenuwvezels, en de dilator pupillae, die de pupil groter maakt onder invloed van de sympathische zenuwvezels. De parasympathische route loopt via de Edinger-Westphal-neuronen en de ciliaire ganglion; de sympathische route begint in de hypothalamus en leidt via het ruggenmerg en het ganglion van de verschillende kernen naar de dilatorspier. Een gezonde pupil laat zich dus reguleren door autonoom zenuwstelsel, afhankelijk van licht en aandacht.

Toepassingen en behandelingen: farmacologische pupilverwijding gebeurt met mydriatische oogdruppels zoals fenylefrine (sympathicomimeticum) en mydriatische middelen die ook cycloplegia kunnen veroorzaken (bijv. tropicamide, cyclopentolinaat, atropine). Dergelijke middelen worden gebruikt bij oogonderzoek, retinale imaging en sommige therapeutische procedures. Bijwerkingen kunnen fotofobie, wazig zicht of systemische effecten zoals tachycardie zijn, vooral bij oudere of kwetsbare patiënten. Contra-indicaties bestaan onder meer bij verdenking op nauwe-hoek-glauoom, waarin verhoging van druk gevaarlijk kan zijn.

Variatie in pupilmaat kan ook wijzen op neurologische of oculaire aandoeningen; anisocorie (ongelijke pupillen) vereist nader onderzoek om ernstiger onderliggende oorzaken uit te sluiten.