procesbeheersingssystemen

Procesbeheersingssystemen zijn geautomatiseerde systemen die processen in industriële omgevingen monitoren en sturen. Ze verzamelen realtime data van sensoren, controleren actuatoren en voeren automatische of semiautomatische operaties uit om productkwaliteit, efficiëntie en veiligheid te waarborgen. Typisch bestaan ze uit sensoren en actuatoren, controllers, een mens-machineinterface (HMI) en een historian voor dataopslag, verbonden via netwerken op meerdere niveaus.

Architecturen variëren per toepassing. DCS (Distributed Control System) wordt vaak toegepast in continue processen zoals raffinaderijen of chemische fabrieken, terwijl PLC- en SCADA-systemen vaker gebruikt worden in discrete productie en infrastructuurtoepassingen. MES (Manufacturing Execution System) integreert de productie-activiteiten met bedrijfsprocessen zoals orderbeheer en planning, en kan data leveren aan ERP-systemen. Controllers beheren regelingen in gesloten regelsystemen, terwijl HMIs operators in real time inzicht geven en alarmen genereren. Historische data ondersteunt trending en optimalisatie.

Recente ontwikkelingen veranderen de inzet en schaal van procesbeheersingssystemen. Edge computing en cloud-integratie maken data-analyse mogelijk dichter bij de bron, terwijl cybersecurity en OT-veiligheid steeds belangrijker worden. Modulariteit, redundantie en veiligheidsintegratie (functional safety) verbeteren betrouwbaarheid en compliantie. Industriële standaarden en interoperabiliteit, zoals IEC-61158/60987, IEC-61131-3 voor programmeertalen, ISA-95 en IEC 62443, ondersteunen integratie en beveiliging.

Voordelen van procesbeheersingssystemen zijn onder meer verbeterde productkwaliteit, verhoogde efficiëntie, nauwkeurige registratie en betere compliance. Nadelen kunnen bestaan uit initiële kosten, complexiteit en kwetsbaarheden voor cyberdreigingen als geen adequate maatregelen worden genomen.