prestatiefinanciering

Prestatiefinanciering is een financieringswijze waarbij de toegekende middelen voor een organisatie mede afhangen van de behaalde prestaties, uitgedrukt in vooraf vastgestelde outputs of resultaten. In tegenstelling tot traditionele inputfinanciering, die vooral afhangt van ingezette middelen, ligt bij prestatiefinanciering de focus op wat organisaties daadwerkelijk bereiken.

In de praktijk wordt in een contract tussen opdrachtgever (bijvoorbeeld een overheid of zorgverzekeraar) en aanbieder (bijvoorbeeld een ziekenhuis, school of zorginstelling) een set van prestaties gedefinieerd: indicatoren, doelen en soms kwaliteits- en efficiëntie-eisen. Het budget bestaat vaak uit een basiscomponent plus een variabele component die afhankelijk is van behaalde resultaten. Om resultaten te controleren worden data verzameld en geverifieerd, vaak met audits en kwaliteitsmetingen. Er kan sprake zijn van risicodeling: bij tegenvallende prestaties kan minder financiering volgen en bij overpresteren extra middelen, afhankelijk van de contractuele afspraken.

Varianten van prestatiefinanciering omvatten outputfinanciering en outcome-based financing, waarbij zowel outputs (bijvoorbeeld aantal behandelde patiënten, afgenomen studenten) als uitkomsten (bijv. kwaliteit van zorg, leerresultaten) centraal staan. Kenmerkend zijn duidelijke doelstellingen, meetbare indicators, verantwoording en vaak een combinatie van basis- en variabele financiering.

Voordelen van prestatiefinanciering zijn onder meer betere afstemming op gewenste resultaten, verhoogde verantwoording en stimulering van efficiëntie. Nadelen omvatten afhankelijkheid van meetbare en betrouwbare data, risico op focus op gemeten prestaties ten koste van minder meetbare taken, administratieve last en mogelijke prikkel tot „gamificatie“ of oneigenlijke selectie van activiteiten. Succes vereist zorgvuldig ontworpen indicatoren, robuuste gegevensystemen en passende risicoregels.