preferenceonderzoeken

Preferenceonderzoeken zijn systematische onderzoeken naar de voorkeuren van consumenten, patiënten, burgers of andere respondenten ten aanzien van kenmerken van producten, diensten, beleid of situaties. Het doel is om te kwantificeren welke attributen het belangrijkst zijn, welke trajecten respondenten verkiezen en welke trade-offs zij bereid zijn te maken. De resultaten helpen bij productontwikkeling, positionering, prijsbepaling en beleidsevaluatie en kunnen worden gebruikt om toekomstige keuzes te simuleren.

Veel gebruikte methoden zijn conjoint-analyse en discrete choice experiments (DCE's), waarbij respondenten kiezen uit meerdere productprofielen die variëren op attributen en niveaus. Best-worst scaling vraagt respondenten om het meest en minst belangrijke attribuut aan te geven. Andere benaderingen zijn rating- en rangordebepalingen en paired comparisons. Voor complexere afwegingen kunnen multicriteria decision analysis en latente-klassen modellen worden toegepast.

Ontwerp en uitvoering omvatten het selecteren van relevante attributen en niveaus, het ontwikkelen van een effectief experimenteel ontwerp (bijv. orthogonale of D-efficient ontwerpen), en het bepalen van een voldoende steekproefomvang. Analytisch worden vaak logistieke modellen gebruikt, zoals conditional logit, mixed logit of hierarchical Bayes, waarmee part-worth utilities en de relatieve belangrijkheid kunnen worden geschat. Vervolgens kunnen marktscenario’s worden gesimuleerd.

Beperkingen zijn onder meer hypothetische bias, cognitieve belasting en representativiteit. De keuze voor methode en bijbehorende modellering moet aansluiten bij de doelstelling, context en beschikbare data, met aandacht voor validiteit, betrouwbaarheid en ethische overwegingen.