prediktoren

Prediktoren is een term die in statistiek, epidemiologie en data science wordt gebruikt voor variabelen die informatie geven over een toekomstige uitkomst of classificatie. Een prediktor, oftewel voorspellende variabele, wordt in een model ingezet om de kans op een uitkomst te schatten of om een categorie te bepalen. De prediktoren leveren samen met andere variabelen input voor het voorspellende model; de uitkomst kan continu zijn (bijv. een meetwaarde) of categorisch (bijv. ja/nee). Vaak is een prediktor een observatie zoals leeftijd, roken, bloeddruk of genetische markers. Het onderscheid met een oorzakelijke factor is niet altijd duidelijk: een prediktor kan wel informatief zijn zonder direct causaliteit aan te geven.

In de praktijk worden prediktoren in multivariate modellen opgenomen, waarbij de associatie met de uitkomst wordt gecontroleerd voor de overige variabelen. In medische prognosemodellen dienen prediktoren bijvoorbeeld om het individuele risico te schatten, terwijl in machine learning de focus ligt op het optimaliseren van voorspellingsprestatie. Bij modelontwikkeling hoort het evalueren van voorspellend vermogen via metrics zoals foutmarge, de AUC en calibratie, en het voorkomen van overfitting door validatie op onafhankelijke data.

Kwaliteit van prediktoren hangt af van meetnauwkeurigheid, representativiteit en tijdigheid. Onvolledige of systematische data kunnen bias introduceren. Ethische overwegingen, zoals privacy en bias in datasets, spelen een belangrijke rol bij het gebruik van prediktoren.