porphyrtische

Porfyrtische textuur is een kenmerk van sommige stollingsgesteenten waarbij relatief grote kristallen, fenokristallen genoemd, voorkomen in een fijner korrelige matrix. De fenokristallen zijn duidelijk groter dan de kristallen in de matrix en kunnen vaak met het blote oog worden waargenomen. De mineralogische samenstelling van de fenokristallen varieert; veel voorkomende componenten zijn veldspaat, kwarts en amphibool of biotiet.

Deze textuur ontstaat door twee fasen van afkoeling van magma. In een vroeg stadium groeit een hoeveelheid fenokristallen terwijl de overige magma nog in een meer vloeibare toestand verkeert. Vervolgens koelt het resterende magma sneller af, waardoor een fijnkorrelige matrix wordt gevormd rondom de reeds gevormde kristallen. Het resultaat is een gesteente met grote kristallen in een fijner matrix.

Voorbeelden van porfyrtische gesteenten komen zowel voor in extrusieve als intrusieve settings. Veelvoorkomende typen zijn porphyritisch graniet, porphyritisch rhyoliet en porphyritisch diorit; porfyrtische basisten komen ook voor. De grootte van de fenokristallen varieert van millimeters tot enkele centimeters, en ze kunnen bestaan uit mineralen zoals veldspaat, kwarts en amfibool.

Het voorkomen van een porfyrtische textuur levert geologen belangrijke aanwijzingen over de koelingsgeschiedenis en het magmatische proces dat het gesteente heeft doorgemaakt. De textuur duidt op een tweeledige afkoeling: een eerste fase die langszame kristallisatie mogelijk maakte, gevolgd door een fase van snellere afkoeling die de fijne matrix vormde. Door het bestuderen van porfyrtische gesteenten kan men inzicht krijgen in magma-differentiatie en de dynamique van magmatische systemen.