overgangsmetaal

Overgangsmetalen zijn de elementen in de d-blok van het periodiek systeem, meestal onderverdeeld in de groepen 3 tot en met 12. Ze hebben de eigenschap dat ze in ten minste één veelvoorkomende oxidatiestoestand een gedeeltelijk gevulde d-orbital bezitten, waardoor ze vaak meerdere oxidatietoestanden aannemen en coördinatiecomplexen vormen. De definitie varieert: sommige definities rekenen Scandium en Zink wel tot de overgangsmetalen, terwijl andere hen hier niet toe rekenen.

Eigenschappen van overgangsmetalen zijn onder meer een metaalachtig uiterlijk, goede geleiding van warmte en elektriciteit, en vaak hoge smeltpunten. Door hun d-elektronen vertonen ze diverse chemische eigenschappen, waaronder de vorming van kleurrijke verbindingen en de mogelijkheid om stabiele complexe ionen te vormen met liganden zoals water, ammonia of organische liganden. Ze tonen vaak katalytische activiteit en zijn belangrijk in redoxreacties.

Voorbeelden en toepassingen: belangrijke overgangsmetalen zijn ijzer (Fe), koper (Cu), nikkel (Ni), chroom (Cr), titanium (Ti) en vanadium (V). Ze komen voor in legeringen zoals staal en roestvrij staal, spelen een sleutelrol in katalyse, olie- en chemische industrie, en worden gebruikt in elektronica en magnetische materialen.

Geologie en economie: overgangsmetalen komen voor in ertsen in de aardkorst en worden gewonnen via mijnbouw en raffinage.