opgeven

Opgeven is een Nederlands werkwoord met meerdere verwante betekenissen. De belangrijkste zijn: stoppen met proberen of afzien van een doel of opdracht; informatie of gegevens verstrekken in een formele context, bijvoorbeeld bij formulieren of aangiften; en in sommige situaties het opgeven aan een tegenstander of autoriteit, hoewel daarvoor meestal de uitdrukking zich overgeven gebruikelijker is.

Het werkwoord wordt vaak gebruikt om aan te geven dat iemand stopt met proberen. Voorbeeld: “Ik geef het op.” Of: “Na uren oefenen gaf hij op.” In deze zin drukt opgeven uit het besluit niet langer door te zetten. Een andere nuance is het idee van onderhandelen of afstand doen ten gunste van een situatie, wat in sommige contexten met iemand anders te maken kan hebben.

Daarnaast heeft opgeven een betekenis in formele of administratieve context: men moet dan bepaalde informatie verstrekken. Voorbeeld: “Tijdens de aangifte moet u uw naam en adres opgeven.” Ook kan men spreken van “gegevens opgeven” of het invullen van velden in formulieren.

Etymologisch gezien bestaat opgeven uit het werkwoord geven met het prefix op-, waardoor de betekenis verschuift naar het naar buiten brengen of afstaan van iets, vaak in de zin van het opgeven van een doel of informatie. Het voltooid deelwoord is opgegeven; de tegenwoordige tijd is ik geef op, jij geeft op, hij geeft op. In de meeste gevallen gaat men bij overlevering van macht en near-term besluiten uit van de uitdrukking zich overgeven.