opgestuwde

Opgestuwde is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord, afgeleid van het werkwoord opstuwen en betekent letterlijk “naar boven gepushd”. In wetenschappelijke context wordt het gebruikt om te verwijzen naar vormen of gebieden die door verticale opheffing hoger zijn komen te liggen ten opzichte van het omliggende terrein.

In de geologie en fysische geografie beschrijft opgestuwde relief-landschappen of eenheden die een proces van verticale opheffing hebben ondergaan. Dit kan het gevolg zijn van tektonische krachten die verdreven aardplaten comprimeerden, van stuwwlijs of isostatische verschuivingen, of van combinatie daarvan. De term wordt vaak toegepast op opgestuwde rotslagen, opgestuwde geologische eenheden en op geplooide of opgeheven kustlijnen waar erosie stukken hoger liggende structuren zichtbaar maakt. In bredere zin duidt het op een toestand waarbij de hoogte van een onderdeel van het landschap is toegenomen door interne krimp, uit de aardkorst.

Etymologisch komt het uit opstuwen ( omhoog duwen) met het voorvoegsel op- en het participium suffix -de. Het is vooral gebruikelijk in Nederlandse geologie- en aardrijkskundeteksten, en heeft in het Engels een directe vertaling als uplifted.

Gebruikelijk is dat opgestuwde vóór het zelfstandig naamwoord staat, bijvoorbeeld opgestuwde rotsen of opgestuwde kustlijn. De term benadrukt elevatie door tectonische of isostatische processen in plaats van enkel afzetting. Verwante concepten zijn isostatische rebound, tectonische opheffing en plooiingsgebergten.