onwaarheid

Onwaarheid is een vorm van informatie die niet overeenkomt met de werkelijkheid. In het Nederlands wordt de term gebruikt voor een bewering, overtuiging of voorstelling die niet waar is, en die kan berusten op een fout, misinterpretatie of opzettelijke misleiding. Het wordt gebruikt als tegenoverstelling van waarheid. Het begrip is breed toepasbaar, van alledaagse valse beweringen tot foutieve interpretaties in politiek, media en wetenschap.

De term is opgebouwd uit on- (niet) en waarheid. Het zelfstandig naamwoord onwaarheid betekent letterlijk “niet-waar”, en is verwant aan vormen als onwaar en onwaarachtig. In het Duits bestaat een vergelijkbaar woord Unwahrheit.

Een belangrijk nuanceverschil is tussen onwaarheid, leugen en misinformatie. Een onwaarheid hoeft niet per definitie een leugen te zijn, omdat een onwaarheid ook een foutieve overtuiging kan zijn zonder opzet. Leugen verwijst doorgaans naar een bewuste misleiding. In hedendaagse contexten worden onwaarheden ook wel aangeduid als valse informatie, misinformatie (zonder opzet) of desinformatie (bewust verspreid).

In verschillende vakgebieden, zoals journalistiek, retoriek en recht, wordt aandacht besteed aan onwaarheden bij feitenonderzoek, verificatie en de beoordeling van bronbetrouwbaarheid. Correctie van onwaarheden via fact-checking en publieke transparantie wordt gezien als essentieel voor een betrouwbare informatie-uitwisseling.

---