ontsteken

Ontsteken is een Nederlands werkwoord met meerdere betekenissen. In de meest gangbare betekenis betekent het het in gang zetten van vuur of vlammen: iets brandend krijgen of laten branden. Het kan ook figuurlijk worden gebruikt om het oplaaien van emoties, spanningen of conflicten aan te duiden, bijvoorbeeld wanneer een discussie oplaait en emoties worden aangewakkerd.

Medisch gezien verwijst ontsteking naar een ontstekingsreactie van weefsel: roodheid, warmte, zwelling en pijn zijn veelvoorkomende verschijnselen. Het werkwoord ontsteken wordt in deze context gebruikt als 'ontsteken' of als participium 'ontstoken': bijvoorbeeld: 'de keel is ontstoken' en 'een wond kan ontstoken raken'.

Daarnaast wordt ontsteken soms figuurlijk gebruikt om het opflakkeren van gevoelens of maatschappelijke spanningen aan te duiden. De figuurlijke betekenis is minder frequent en heeft doorgaans een formele of neutrale toon.

Verschillende verwante termen bestaan. Aansteken verwijst meestal naar het letterlijk in brand zetten van een materiaal met een vlam, bijvoorbeeld een lucifer. Ontsteken heeft vaker een neutraler of formeler register en wordt zowel letterlijk als figuurlijk gebruikt, inclusief medische context (ontsteking) en de opflakkering van emoties of conflicten.

Etymologie en grammatica: ontsteken is opgebouwd uit het voorvoegsel ont- en de stam steken; ont- duidt doorgaans op verandering van toestand. De voltooide tijd wordt gevormd met zijn: bijvoorbeeld 'het vuur is ontstoken'. Het zelfstandig naamwoord ontsteking verwijst naar de ontstekingsreactie in weefsel.