ongelukkige

Ongelukkige is een Nederlands woord met twee hoofdbetekenissen. Als bijvoeglijk naamwoord betekent het “ongelukkig” of “onfortuinlijk” en kan het verwijzen naar een persoon, een gebeurtenis of een situatie. Daarnaast kan ongelukkige ook als zelfstandig naamwoord dienstdoen, in de betekenis van “de ongelukkige”: een persoon die pech heeft.

Etymologisch komt het woord van het voorvoegsel on- en geluk, het woord voor geluk of fortuin. Het is verwant aan het zelfstandig naamwoord ongeluk, dat als kernbegrip mislukking of tegenspoed aanduidt. De tegenstelling met gelukkig (lucky/fortunate) is fundamenteel in het Nederlandse lexicon.

Grammaticaal wordt ongelukkige meestal gebruikt als bijvoeglijk naamwoord met de juiste verdeling: in attributieve positie vóór een zelfstandig naamwoord krijgt het doorgaans een -e: een ongelukkige gebeurtenis, de ongelukkige situatie. In predicatieve positie is vaker ongelukkig gebruikelijk: hij is ongelukkig. Als zelfstandig naamwoord betekent het “de ongelukkige” (en pluralis: de ongelukkigen).

Verwant aan ongelukkige zijn termen als geluk (gelukkig), pech en ongeluk. In dagelijkse taal komt ook het idiomatische pechvogel voor, iemand met voortdurend tegenslag. Het onderscheid tussen ongelukkig en ongelukkige kan subtiel zijn: het eerste beschrijft een emotionele toestand, het tweede verwijst naar objectieve misfortune of een toevallige uitkomst.

Voorbeelden: Dat was een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Ze had een ongelukkige dag. In het verhaal is hij de ongelukkige. Hij voelt zich ongelukkig, maar hij blijft een optimist in het grotere geheel.