onconjugeerd

Onconjugeerd is een term uit de chemie die verwijst naar een moleculair systeem waarin p-orbitalen niet in een continue overlap kunnen plaatsvinden over meerdere atomen. Hierdoor is er geen delokalisatie van pi-elektronen langs een lange keten, wat kenmerkend is voor niet-geconjugeerde systemen. In tegenstelling hiermee is een geconjugeerd systeem opgebouwd uit opeenvolgende sp2-hybridiserde atomen met afwisselende enkel- en dubbele bindingen, waardoor pi-elektronen over meerdere atomen kunnen delokaliseren.

Een essentieel onderscheid is dus de afwezigheid van elektronische delokalisatie in onconjugeerde verbindingen. Deze situatie ontstaat vaak wanneer een koolstofskelet wordt onderbroken door een sp3-hybridiseerd koolstofatoom of wanneer de moleculaire structuur uit planare liggingen wordt gehaald die overlappende p-orbitalen verhinderen. Voorbeelden: 1,4-pentadien wordt beschouwd als onconjugeerd omdat de dubbele bindingen gescheiden zijn door een verzonken sp3-koolstof (CH2- groep); 1,3-butadience bijvoorbeeld is geconjugeerd.

De afwezigheid van conjugatie heeft invloed op stabiliteit, reactiviteit en spectroscopische eigenschappen. Geconjugeerde systemen zijn over het algemeen stabieler door delokalisatie en tonen vaak lagere opdeeltafels bij het opnemen van energie. Onconjugeerde moleculen vertonen doorgaans hogereLit dethe triviale reacties en hebben mogelijk kortere of scherpere absorptiebanden in het UV-gebied in vergelijking met geconjugeerde verbindingen.

Zie ook: conjugatie (chemie), pi-systeem, aromatische stabiliteit.