omgevingsstimuli

Omgevingsstimuli zijn signalen uit de omgeving die een organisme kunnen prikkelen en gedrag, perceptie of fysiologische processen kunnen beïnvloeden. Ze omvatten sensorische prikkels zoals licht, geluid en geuren, maar ook sociale en contextuele cues. Ze verschillen van interne stimuli zoals honger of pijn.

Voorbeelden en categorieën: sensorische prikkels (visueel, auditief, olfactorisch, smaak, tactiel), sociale stimuli (gezichten, lichaamstaal, groepsdruk), ruimtelijke en contextuele cues (verlichting, temperatuur, geluidniveau, geur), ecologische stimuli (weersomstandigheden, terrein). In diersoorten kunnen chemische signalen zoals feromonen functioneren als omgevingsstimuli die voortplanting of sociaal gedrag sturen.

Onderzoek en toepassing: onderzoekers meten reacties met gedragsobservatie, fysiologische maatstaven zoals hartslag en huidgeleiding, of hersenactiviteit. Experimentele manipulaties van omgevingsvariabelen helpen bij het begrijpen van oorzaak-gevolgrelaties. Praktisch beïnvloeden omgevingsstimuli ontwerp en beleid: in gebouwen, scholen en werkplekken worden verlichting, akoestiek, temperatuur en ergonomie afgestemd op welzijn en prestaties; in de stedelijke omgeving spelen geluid, luchtkwaliteit en groenvoorzieningen een rol.

Leerprocessen en valkuilen: organismen passen zich aan aanhoudende stimuli door habituatie of sensitisatie; context beïnvloedt prikkelverwerking. Overmatige stimulatie kan leiden tot stress of sensorische overbelasting, terwijl te weinig stimulatie prikkelarm kan leiden tot verminderd alertheid.