mediumgebonden

Mediumgebonden is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat wordt gebruikt om verschijnselen, processen of entiteiten te beschrijven waarvan het gedrag, de groei of het resultaat afhankelijk is van het medium waarmee ze in contact staan. De term is opgebouwd uit medium (het kanaal, de omgeving of de stof waarin iets plaatsvindt) en gebonden (vastgelegd aan, afhankelijk van). Hoewel het technisch klinkt, wordt het in verschillende vakgebieden toegepast om duidelijk te maken dat uitkomsten zonder het desbetreffende medium niet of anders zouden zijn.

In de microbiologie wordt mediumgebonden groei vaak gebruikt om aan te geven dat bepaalde organismen alleen onder specifieke omstandigheden in een groeimedium kunnen gedijen. Sommige bacteriesoorten vereisen verrijkte of specifieke voedingsbodems en worden daardoor als mediumgebonden beschouwd; buiten hun preferente medium leveren ze mogelijk geen groei of expressie van kenmerkende eigenschappen.

In scheikunde en materiaalkunde kan het begrip slaan op eigenschappen die veranderen met het oplosmiddel, substraat of omgeving. Bijvoorbeeld oplosbaarheid, stabiliteit of katalytische activiteit kan mediumgebonden zijn, omdat het medium invloed heeft op de interacties van de stof.

In communicatie- en mediawetenschap kan mediumgebondenheid aangeven dat de effecten of de vorm van een boodschap afhankelijk zijn van het medium (druk, digitaal, audio, video) waarin deze wordt verspreid.

Gerelateerde termen zijn mediumafhankelijk en mediumspecifiek. Het begrip is vooral gangbaar in technische en wetenschappelijke contexten en vaker minder frequent in alledaags taalgebruik.